সোণ ক’ৰ পৰা আহে, ইমান মূল্য কিয় ?

What is the value of faith after gold: কাৰোবাক যদি সোধা হয়, সোণ ক’ৰ পৰা আহে, তেতিয়া হয়তো বহুতে এটা বাক্যতে ক’ব, খনিৰ পৰা উলিয়াই দিয়া হয়। কিন্তু সঁচাকৈয়ে তেনেকুৱাই নেকি? বহুতে হয়তো ক’ব পাৰে যে ডিস্কভাৰী চেনেলৰ গোল্ড ৰাছ আলাস্কা চোৱাৰ পিছত মাটিৰ পৰা সোণ পৃথক কৰা হয়। এনে বহুমূলীয়া ধাতুৰ উৎপত্তি ইমান সহজ নেকি?

সোণৰ উৎপত্তিৰ বিষয়ে জানিবলৈ কোটি কোটি বছৰ আগৰ পৰা পৃথিৱী সৃষ্টিৰ আৰম্ভণিলৈকে আকাশৰ তৰাবোৰলৈ চাব লাগে। আপোনালোকৰ বহুতেই হয়তো জানে যে বিগ বেংৰ প্ৰায় ১৫ কোটি বছৰৰ পিছত মাত্ৰ ৩টা মৌল হাইড্ৰজেন, হিলিয়াম আৰু লিথিয়ামৰ পৰা প্ৰথম তৰাবোৰ গঠন হৈছিল। আপুনি হয়তো ভাবিছে যে লাখ লাখ বছৰৰ আগতে মৃত্যুমুখত পৰা তৰাৰ সৈতে সোণৰ কি সম্পৰ্ক আছে? ইয়াতেই নিহিত হৈ আছে ৰহস্য।

বিজ্ঞানীসকলৰ মতে পৃথিৱীত থকা সকলো সোণ সৌৰজগত গঠন হোৱাৰ বহু আগতেই ছুপাৰন’ভা আৰু নিউট্ৰন তৰাৰ সংঘৰ্ষৰ ফলত সৃষ্টি হৈছিল। সোণ গঠনৰ মহাজাগতিক প্ৰক্ৰিয়াটোক বিজ্ঞানীসকলে আৰ-প্ৰক্ৰিয়া অৰ্থাৎ দ্ৰুত নিউট্ৰন ধৰা প্ৰক্ৰিয়া বুলি জনা যায়। এই বিষয়ে কোৱাৰ আগতে আমি প্ৰথমে পিৰিয়ডিক টেবুলত সোণৰ অৱস্থানৰ বিষয়ে জানিব লাগিব। দেখা গ’ল যে সোণৰ পাৰমাণৱিক ভৰ ৭৯, অৰ্থাৎ ই এটা গধুৰ মৌল।

যদিও সূৰ্য্যত অবিৰত সংযোজন বিক্ৰিয়াৰ ফলত বিভিন্ন পদাৰ্থ উৎপন্ন হয়, তথাপিও এনে গধুৰ ধাতুৰ সৃষ্টি সম্ভৱ নহয়। এই শক্তি তেতিয়াহে পোৱা যায় যেতিয়া কোনো তৰা ছুপাৰন’ভাত বিস্ফোৰণ ঘটে বা নিউট্ৰন তৰাৰ সৈতে সংঘৰ্ষ হয়। এনে অৱস্থাতহে R-প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা সোণৰ দৰে গধুৰ পৰমাণু গঠন হ’ব পাৰে। আৰু ইয়াৰ পৰা স্পষ্ট যে পৃথিৱীত থকা সকলো সোণৰ উৎপত্তি মৃত তৰাৰ ধ্বংসাৱশেষৰ পৰাই হৈছে।

এতিয়া প্ৰশ্ন হয়, যদি পৃথিৱী আৰু আনকি সৌৰজগতৰ সৃষ্টিৰ আগতেই সোণৰ সৃষ্টি হৈছিল, তেন্তে সোণ কেনেকৈ পৃথিৱীৰ এক মৌল হৈ পৰিল? উত্তৰটো সহজ, পৃথিৱীৰ এটা গঠন উপাদান হ’ল এই সোণ। ‘কোৰ’ নামৰ পৃথিৱীৰ কেন্দ্ৰটো সোণক ইয়াৰ অন্যতম গঠনমূলক উপাদান হিচাপে লৈ গঠিত হৈছিল। পৃথিৱীৰ সৃষ্টিৰ পৰাই পৃথিৱীৰ গুৰিতে লোহা আৰু সোণৰ দৰে গধুৰ ধাতু জমা হৈ আহিছে।

প্ৰায় ৪ বিলিয়ন বছৰ আগতে পৃথিৱীৰ লগত বিভিন্ন গ্ৰহাণুৰ নিয়মীয়া সংঘৰ্ষই পৃথিৱীখনক গভীৰভাৱে কঁপাই তুলিছিল আৰু পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠীয় স্তৰত কিছু সোণ জমা হৈছিল। ইয়াৰ কাৰণে বিভিন্ন শিলত সোণ থাকিব পাৰে। আনকি বিভিন্ন শিলত মিশ্ৰণ হিচাপে সোণ আৰু ৰূপ মিহলাই ল’ব পাৰি। বিজ্ঞানীসকলৰ মতে, শিলৰ খহনীয়াৰ ফলত সোণ আৰু অন্যান্য ধাতু নিৰ্গত হয়। সোণ ইমানেই গধুৰ যে ডুব যায়, গতিকে সাগৰৰ তলত খনন কৰা হয়।

মানুহে পৃথিৱীৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা সোণ অনা নাছিল যদিও বিভিন্ন সময়ত ইয়াৰ লগত বিভিন্ন গ্ৰহাণুৰ সংঘৰ্ষ হৈছিল, বিশেষকৈ যেতিয়া পৃথিৱীখন সৰু আছিল। এই ভয়ংকৰ সংঘৰ্ষ আৰু বিভিন্ন ভূতাত্ত্বিক কাৰণত ভূমিকম্প বা আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ বাবে পৃথিৱীৰ ভিতৰৰ পৰা বহু সোণ মানুহৰ হাতৰ হাতৰ মুঠিত আহিছে, যিটো এতিয়া খনিত গাঁত খান্দি উলিওৱা হয়।

প্ৰশ্ন হয় সোণৰ ইমান মূল্য কিয় ?

এই ধাতু অতি বিৰল। ই এক নমনীয় ধাতু। ই আন ধাতুতকৈ কম সক্ৰিয়, অৰ্থাৎ তালিকাৰ বিক্ৰিয়াশীল ৰাসায়নিক মৌলৰ ভিতৰত এটা। ই প্ৰায় সকলো এচিডৰ প্ৰতিৰোধী। আৰু ইয়াৰ বাবেই আন সাধাৰণ ধাতুৰ দৰে সোণ সহজে জাৰণ নহয়।
আটাইতকৈ ডাঙৰ কথাটো হ’ল ই অতি ভাল বৈদ্যুতিক পৰিবাহী। মুঠতে সোণৰ সৌন্দৰ্য্য, জিলিকনি আৰু জাৰণমুক্ত গুণে ইয়াক আন সকলো ধাতুৰ পৰা অনন্য কৰি তুলিছে। আৰু এইবোৰ কাৰণত ই সকলোৰে বাবে অতি মূল্যৱান।

এতিয়ালৈকে বিশ্বত ২ লাখ টন সোণ খনন কৰা হৈছে, যিটো ৪টা অলিম্পিক আকাৰৰ চুইমিং পুলৰ সমতুল্য। সোণৰ ষ্টক শেষ হৈছে বুলি ভাবিছেনে? সঁচাকৈয়ে নহয়। ভূতত্ত্ববিদসকলৰ মতে, পৃথিৱীৰ অন্তৰ্ভাগৰ পৰা ১ কিলোমিটাৰৰ ভিতৰত আৰু এক লাখ টন সোণ আছে।